Afrykanki są jednymi z najchętniej hodowanych na świecie średnich papug, gdyż mają stosunkowo niewielkie wymagania hodowlane, łatwo się oswajają i świetnie naśladują zarówno ludzką mowę jak i inne dźwięki, takie jak telefon czy skrzypienie zamykanej bramy.

Charakterystyka gatunku

Do rodzaju Poicephalus zaliczamy 9 gatunków papug, zamieszkujących kontynent afrykański na południe od Sahary, od Senegalu na zachodzie, Etiopii na wschodzie aż po Cape Town na południu. Są to papugi średniej wielkości (od 20 cm u P. meyeri do 28 cm u P. guliermi) o stonowanym, ale barwnym upierzeniu, w którym dominuje zieleń, szary lub brązowy, z domieszką czerwieni, żółci i pomarańczowego. Mają krótki, zaokrąglony ogon, oraz szary dziób i nogi. U niektórych gatunków występuje wyraźny dymorfizm płciowy, który przejawia się większym przepychem kolorów u samca (P. rufiventris), albo samicy (P. robustus, P. rupeppelli). Do gatunków chętnie hodowanych należą: P. senegalus – afrykanka senegalska, P. rufiventris – czerwonobrzucha, P. meyeri – złotoplama, P. gulielmi – czerwonoczelna i P. cryptoxanthus – brunatnogłowa, ale w Polsce można spotkać jedynie dwa pierwsze gatunki. Są to ptaki chętnie trzymane w domach z powodu łatwego oswajania, przyjaznego usposobienia, a przede wszystkim niedużych wymagań pod względem utrzymania, w porównaniu do innych papug hodowlanych.

Senegalka

Afrykanka senegalska, obecnie nazywana ognistobrzuchą, pochodzi z Afryki Zachodniej. Zamieszkuje lasy, zadrzewione tereny wzdłuż rzek i zbiorników wodnych, oraz sawanny porośnięte drzewami i krzakami. Całymi stadami odwiedza tereny rolnicze, czyniąc spustoszenie na polach uprawnych i w sadach, przez co miejscowa ludność tępi je jako szkodniki. Najczęściej jednak żerują w koronach drzew jedząc nasiona, młode pędy i owoce.

W upierzeniu dominuje kolor zielony, głowa szara, jaskrawo żółty (P.s. senegalus), pomarańczowy (P.s. mesotypus) lub czerwony (P.s. versteri) brzuch, żółte pokrywy podskrzydłowe, ciemny dziób i nogi. Dorosłe ptaki mają żółtą tęczówkę. Dymorfizm płciowy jest u nich słabo zaznaczony. Podogonie u samca jest czysto żółte, u samicy żółto-zielone, jednak, jeżeli chcemy mieć stuprocentową pewność, należy zrobić badania laboratoryjne. U młodych osobników podogonie ma kolor zielony, a tęczówka jest ciemna (czarna, bursztynowa lub szara).

Hodowla

Afrykanki są mało wymagające pod względem utrzymania. Mogą mieszkać w większych klatkach, choć najlepiej czują się w wolierach ogrodowych z wydzieloną częścią wewnętrzną, gdzie jest sucho i ciepło. Szczególnie w okresie lęgowym temperatura nie powinna spadać poniżej 18oC, gdyż grozi to przeziębieniem jaj. Rozmiary klatki nie powinny być mniejsze niż 1,2 m długości na 0,9 m wysokości i szerokości, natomiast woliera powinna mieć co najmniej 1,8 m długości x 0,9 m szerokości x 1,8 m wysokości. SW konstrukcji klatki należy unikać drewnianych elementów, gdyż zostaną szybko zniszczone, w wystroju natomiast nie powinno zabraknąć świeżych gałązek do zgryzania, oraz grubszych, okorowanych gałęzi do ścierania dzioba. enegalki są bardzo aktywne, dlatego jeśli trzymamy je w klatce, nie możemy zapominać o codziennym wypuszczaniu ich na kilka godzin, by mogły polatać. Ponieważ lubią się kąpać, na dnie woliery powinno się stawiać płytki basenik z wodą. Nie należy łączyć ich z innymi gatunkami ptaków, ani trzymać w większych grupach, ponieważ w okresie lęgowym mogą być agresywne.

Żywienie

Żywienie jest proste, jak dla średnich papug. Powinny mieć sezonowe zmiany w żywieniu i w okresie spoczynkowym powinny dostawać głównie suchą karmę (mieszankę ziarna, najlepiej bez czarnego słonecznika, raz-dwa razy w tygodniu orzechy i owoce, natomiast w sezonie rozrodczym podawać moczone i skiełkowane ziarno, sezonowe owoce (również jagodowe – można zbierać latem i jesienią, po czym zamrażać i podawać ptakom w zimie np. jarzębinę czy głóg), i warzywa, a także dużo zieleniny. Można podawać im również świeże soki (naturalne). W okresie lęgowym należy podawać mieszankę jajeczną, kiełki i gotowany ryż, a także trochę larw mącznika, drewniaków czy larw barciaka. W całorocznej diecie nie może zabraknąć wapna, dlatego warto je podawać w kilku postaciach, albowiem gatunek ten jest szczególnie podatny na jego brak.

Rozmnażanie

Nie ma większych problemów z dobraniem pary hodowlanej, najlepiej jednak dobrać ptaki kiedy są jeszcze młode. Nie ma sensu kojarzyć w pary ptaków sztucznie odkarmianych, ani przez wiele lat przetrzymywanych samotnie, gdyż będą miały problem z zaakceptowaniem partnera i wyprowadzeniem lęgów.

Samice dojrzewają już w drugim roku życia, samce natomiast nieco później, ale do rozrodu powinny podchodzić ptaki w wieku 3-4 lat. Budka lęgowa powinna mieć 45-50 cm wysokości, dno 20-25 cm szerokości i długości. To, jaki kształt budki para zaakceptuje jest często kwestią indywidualną, bo zakładają gniazda zarówno w budkach poziomych, pionowych, jak i w kształcie litery L. Jeżeli ptaki przetrzymywane są w klatkach, budka powinna być umieszczona na zewnątrz. Dno budki należy wysypać około 5 cm warstwą trocin, najlepiej wymieszanych z wilgotnym torfem, co zwiększa wilgotność.

Sezon lęgowy przypada na miesiące zimowe, ale może być rozciągnięty od jesieni po wczesne lato. Optymalne warunki pomieszczenia, w którym znajduje się skrzynka lęgowa to temperatura 18-21oC i wilgotność 50-60 %. Samica składa zwykle 2-4 jaj, które inkubuje średnio 28 dni. Po 65-75 dniach młode opuszczają budkę, a po kolejnych dwóch-trzech tygodniach są już samodzielne. Wyprowadzają dwa lęgi w roku. W niewoli żyją nawet do 30 lat.

Jeśli ptaki nie chcą przystępować do lęgów, a jesteśmy pewni ich płci, przyczyna może tkwić m. in. w zbyt małej klatce, braku sezonowości w diecie lub zbyt niespokojnym miejscu, w którym papugi przebywają.

Oswajanie

Senegalki są ptakami bardzo przyjacielskimi, szybko się oswajają, zwykle lubią pieszczoty i bliski kontakt z opiekunem. Łatwo uczą się naśladowania różnych dźwięków, np. telefonu, gwizdania gwizdka, można je także nauczyć kilku słów. Zwykle są ciche, ale kiedy chcą zwrócić na siebie uwagę lub czegoś się boją, mogą przenikliwie krzyczeć. Papugi przyzwyczajone od małego do jednej osoby, mogą być agresywne w obecności innych ludzi, zarówno dla obcych, jak też dla samego właściciela. Z tego względu warto od początku oswajać je z obecnością ludzi i różnymi sytuacjami. Poza tym może dziobać pod wpływem ekscytacji lub np. w sytuacji, gdy chce się ją włożyć do klatki wbrew jej woli. Ma także skłonności niszczycielskie.

Ochrona gatunku

Nadal sporym problemem są ptaki z przemytu. Papugi z odłowu nie nadają się na domowego pupila, gdyż nigdy się nie oswajają, a na dodatek nie będą w stanie przystosować się do nowych warunków. Są bardzo hałaśliwe, jest problem z ich karmieniem (ciężko przestawiają się na nowy pokarm), nigdy nie przyzwyczają się do obecności człowieka, także nigdy nie przystąpią do lęgów. Aby uniknąć takiej sytuacji, należy zawsze kupować ptaki z pewnego źródła, hodowcę można odwiedzić i sprawdzić w jakich warunkach trzyma swoje ptaki, a co najważniejsze kupować ptaki z dokumentami potwierdzającymi ich pochodzenie (CITES). W Polsce jest obowiązek ich rejestracji.

Afrykanka czerwonobrzucha

Zwana również afrykanką etiopską i krasnopierśną. Sporadycznie pojawia się na polskim rynku. Samiec ma głowę i gardło szare, pierś i pokrywy podskrzydłowe pomarańczowo-czerwone, brzuch, kuper i sterówki jasno zielone, zielono-niebieski odcień na pokrywach podogonowych, ciemno zielony nalot na skrzydłach, broda, policzki i czoło mają różowawy odcień, dziób, nogi i okolica oka czarne. Samica ma szarą głowę, zieloną pierś, brzuch i kuper, brak niebieskiego odcienia na podogoniu, pokrywy podskrzydłowe matowe, pomarańczowo-żółte. Młode są podobne do samic, ale pierś i pokrywy podskrzydłowe mają pomarańczowe. U samców występuje też pomarańczowa opaska na głowie, u samic może jej nie być.

Jest znacznie mniej hałaśliwa niż senegalka, w niewoli dożywa nawet 40 lat. Hodowla jak u senegalki.