Do najczęściej występujących u ptaków należą choroby układu pokarmowego i wyskubywanie piór. Jak tego uniknąć?

Choroby układu pokarmowego

Wywoływane są zazwyczaj niewłaściwym żywieniem, głównie pokarmem nieświeżym, zepsutym, zanieczyszczonym szkodliwymi substancjami, lub gwałtowną zmianą diety.

Zapalenie wola objawia się wymiotami, apatią, zmianą w wyglądzie kału. Długotrwałe wymioty prowadzą do wycieńczenia organizmu Wole jest wyraźnie powiększone i miękkie w dotyku. Choroba być spowodowana podrażnieniem ciałem obcym (np. koraliki, kawałki plastiku), które należy wówczas chirurgicznie usunąć. Następnie przez kilka dni można podawać papudze do picia napar z rumianku (saszetka na pół litra wody). Inną przyczyną mogą być drażniące substancje chemiczne, co może się zdarzyć np. gdy papuga oskubuje ściany, meble czy długopisy. Poważniejszym przypadkom towarzyszą objawy zatrucia (biegunka, apatia, zmieniona barwa kału). W takim przypadku należy niezwłocznie podać Smectę (saszetka na pół szklanki wody), a potem napar Urosanu (saszetka na pół litra wody). Jeżeli objawy w ciągu doby nie ustąpią, należy skontaktować się z lekarzem weterynarii.

Najtrudniejsze są stany zapalne wola wywołane infekcją bakteryjną lub grzybiczą. Wymagane jest wówczas badanie mikroskopowe wymazu z wola lub wymiocin, celem określenia gatunku drobnoustroju i dostosowania odpowiedniej terapii. Przy infekcjach bakteryjnych wystarcza zwykle leczenie antybiotykami i witaminą A (sprzyja gojeniu nabłonka i zabezpiecza przed inwazją drożdżaków).

Chorym ptakom podaje się jedynie lekkostrawny pokarm, a do picia napar z rumianku, wole powinno być co drugi dzień opróżnione poprzez masaż.

Przy zatkaniu wola, występuje wyraźne jego powiększenie, ale wole jest w dotyku twarde w skutek przeładowania pokarmem. W lżejszych przypadkach należy stosować ścisłą dietę, a także wkraplać do dzioba olej parafinowy i ostrożnie masować wole. W cięższych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna.

Przy zapaleniu żołądka i jelit występuje biegunka, ptak jest mało aktywny, osowiały, nie ma apetytu i ma nastroszone upierzenie. Należy wówczas zaprzestać podawania owoców i zielonki, a zamiast wody podawać napar z rumianku. Ptaka należy odizolować i przenieść w miejsce o temperaturze 30oC. Leczenie polega na podawaniu węgla lekarskiego (np.. carbovent) wymieszanego z ziarnem. Jeżeli stan ptaka w przeciągu kilku dni nie ulegnie zmianie należy skonsultować się z lekarzem weterynarii.

Wyskubywanie piór

Jedynie sporadycznie przyczyną są infekcje bakteryjne czy wirusowe, albo inwazje pasożytnicze i alergie. Najczęściej przyczyną jest stres i niezaspokojenie podstawowych potrzeb psychicznych ptaków. Może być spowodowane zmianą właściciela, utratą partnera, przeprowadzką, albo, gdy w rodzinie pojawi się dziecko czy nowe zwierzę (np. pies, kot), a papuga (bo najczęściej dotyczy to właśnie papug) schodzi na dalszy plan. Pamiętajmy, że papugi takie jak kakadu czy żako potrzebują niemal stałego kontaktu z opiekunem, a jeśli pracujemy zawodowo lepiej zdecydować się na amazonkę czy aleksandrettę.  Papugi mogą się skubać pod wpływem despotycznych, nerwowych i mających mało czasu właścicieli. Również obecność innych zwierząt czy dziecka może wywoływać silny stres. Może to być też nieodpowiednie ustawienie klatki (np. blisko telewizora, telefonu – wywołuje stres, albo w ciemnym kącie pomieszczenia – zaburzenie metabolizmu), czy niedobory mineralno-witaminowe. Poza prawidłowym żywieniem, urozmaiconym i zbilansowanym, należy umożliwić ptakom latem przebywanie w bezpośrednich promieniach słońca. Walka z nudą powinna polegać nie tylko na zapewnieniu papudze stałej obecności opiekuna, ale zapewnieniu również zabawek (np. świeżych gałązek, kartek niezadrukowanego papieru, patyków, lin, lusterek, huśtawek). Każda papuga ma indywidualne preferencje, a w przypadku, gdy papudze jakaś zabawka się znudzi, można ją na jakiś czas zabrać, a potem znów będzie traktowana jako nowa. Każdy nowy bodziec jest dla ptaka cennym urozmaiceniem monotonii dnia. Najlepszym jednak, a czasem jedynym, sposobem na nudę jest inna papuga, najlepiej przeciwnej płci. W handlu są dostępne spraye zapobiegające wyskubywaniu się papug. Niestety nie zawsze mają one działanie skuteczne. Przy czyszczeniu piór papuga wyczuwa, że z jej piórami jest coś nie tak i zaczyna poświęcać coraz więcej czasu pielęgnacji, a stąd już tylko krok do obsesji.

Inne choroby

Przerost pazurów i dzioba występuje często u ptaków starszych. W celu starcia dzioba podaje się ptakom wapienne kostki lub sepię, a także gałązki. O ile jest to konieczne, pazury i dziób przycina się ostrymi nożyczkami, a następnie opiłowuje pilnikiem do paznokci.

Awitaminoza jest wynikiem jednostronnego żywienia pokarmem ubogim w witaminy. Zależnie od rodzaju awitaminozy podaje się ptakom pokarm bogaty w witaminy (zielonka, kiełki, owoce i warzywa) oraz preparaty witaminowe. Najważniejsza jest jednak zbilansowana i urozmaicona dieta.

Zaparcie jaja to niezdolność samicy do złożenia jaja. Występują wówczas zaburzenia ogólnego samopoczucia, parcie, powiększona objętość jamy brzusznej, utrudnione oddychanie z towarzyszącymi ruchami ogona, niezdolność do siedzenia na żerdce, częściowe lub całkowite porażenie kończyn. Jajo może też uciskać naczynia i nerwy w jamie brzusznej czego konsekwencją mogą być problemy z wydalaniem, a nawet niedrożność jelit i niewydolność nerek. Jeśli nie udzieli się samicy pomocy, dochodzi do śmierci ptaka.

Głównymi przyczynami zaparcia jaja są: błędy żywieniowe, wycieńczenie ptaka spowodowane nadmiernym składaniem jaj, zdeformowanie jaja lub nieprawidłowości w budowie skorupki, zła kondycja fizyczna ptaka, uszkodzenie lub schorzenie jajowodów, wady genetyczne, stres.

Pierwsza pomoc polega na przeniesieniu samicy do ciepłego i wilgotnego miejsca (najlepiej inkubator). Należy podać samicy wapń lub magnez, oraz źródło energii (miód lub glukozę). Jednak, gdy stan ptaka jest krytyczny, należy skonsultować się niezwłocznie z lekarzem weterynarii, który zrobi prześwietlenie i poda oksytocynę lub dokona interwencji chirurgicznej.