Częstymi dolegliwościami dotykającymi ptaki kupowane zwłaszcza w sklepach zoologicznych lub u hodowców zajmujących się głównie skupywaniem ptaków z hodowli amatorskiej i ich handlem są choroby wywoływane przez pasożyty zewnętrzne i bakterie. Z tego też względu, wprowadzając do swojej kolekcji nowe osobniki, tak ważna jest kwarantanna, która zapobiegnie rozprzestrzenieniu się chorób na pozostałe ptaki.

Pasożyty zewnętrzne

Choroby pasożytnicze mogą być wywoływane nie tylko przez pasożyty wewnętrzne, ale również pasożytujące na skórze, w skórze lub na piórach pasożyty zewnętrzne. Opadnięte przez pasożyty ptaki są niespokojne, osłabione, następuje spadek ich wagi, a przy silniejszej inwazji śmierć. Do najczęściej występujących pasożytów należą roztocze i wszoły.

Ptaszyniec kurzy (Dermanyssus gallinae) jest niewielkim, czerwonym roztoczem odżywiającym się krwią ptaków. Atakuje w nocy, zaś w dzień chowa się w szczelinach klatki, drewnianych elementach wystroju czy gnieździe. Łatwo jest go wykryć przykrywając na noc klatkę dużym białym prześcieradłem. Rano widoczne na nim będą małe czerwone punkciki – to właśnie roztocza. Powoduje niepokój u śpiących ptaków, wycieńczenie organizmu, przedwczesne opuszczanie gniazd przez pisklęta. Może przenosić też niektóre choroby wirusowe. Przy zwalczaniu tego pasożyta ważna jest higiena klatki i jej wyposażenia. Często używa się środków roztoczobójczych, którymi należy spryskiwać dokładnie klatkę i gniazdo (ptaki mogą pozostać w klatkach).

Świerzb u ptaków egzotycznych wywoływany jest zwykle obecnością roztocza Cnemidocoptes pilae. Pasożyt cały cykl życiowy przechodzi na żywicielu, ale istnieje duże ryzyko zarażenia innych ptaków poprzez kontakty socjalne. Pierwszymi symptomami choroby jest wzmożona ruchliwość ptaków, zaczynają się częściej drapać, szczególnie po dziobie i okolicach kantarka, a także skubać łapki. Stan ten wywoływany jest świądem jaki towarzyszy inwazji. Ulubionymi miejscami bytowania pasożyta na ptakach jest woskówka dzioba, skóra powiek i łapki. Drążone są w skórze kanały, co po dłuższym czasie powoduje widoczne gołym okiem zmiany na skórze. Początkowo może to być jedynie zmiana barwy woskówki na lekko brązowawą lub białawą, później zmienia się sama jej struktura, jej powierzchnia staje się porowata i szorstka (z czasem zaczyna przypominać pumeks). Z czasem zmiany chorobowe rozprzestrzeniają się i są przyczyną deformacji, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do całkowitej zmiany kształtu dzioba, przerostów na powiekach i odpadania pazurków. Zarówno diagnozowanie jak leczenie świerzbu jest proste, przy użyciu antybiotyku (ivermektyna) ściśle wg zaleceń lekarza weterynarii.

Wszoły żywią się masą rogową piór i złuszczonym naskórkiem. Pasożyt nie opuszcza ciała gospodarza, a przy silnej inwazji można zaobserwować na końcach piór jaja pasożyta. Wywołują niepokój i rozdrażnienie u ptaków. Pasożyty są widoczne w piórach gołym okiem. W leczeniu używa się lepów leczniczych, które wiesza się na 4 miesiące w pomieszczeniu z ptakami, nie mogą one jednak pozostawać w bezpośrednim kontakcie z ptakami i ich pożywieniem.

Choroby bakteryjne i wirusowe

Salmonelloza (paratyfus) wywoływana jest przez bakterie z rodzaju Salmonella. Przenoszona jest przez myszy lub dzikie ptaki. Może być zakaźna również dla ludzi, ale zachowanie podstawowych zasad higieny powinno przed tym ustrzec. Choroba objawia się u ptaków silną biegunką, ptak jest apatyczny, senny, ma drgawki, ale przebieg choroby może być różny. Diagnoza przy pomocy mikroskopowego badania kału. Leczenie antybiotykami, które dodaje się przez tydzień do wody pitnej.

Chlamydioza (choroba papuzia, ornitoza, papuzica) wywoływana jest przez bakterie (coś pomiędzy bakteriami i wirusami) z gatunku Chlamydia psittaci. Zakaźna również dla człowieka, prowadzi do zapalenia płuc, oskrzeli i zatok. Ptaki hodowlane zarażają się zwykle od ptaków dziko żyjących. W diagnostyce używa się testów serologicznych. Choroba najczęściej dotyka ptaków młodych, piskląt i osobników świeżo importowanych (narażonych na duży stres i spadek odporności). Najczęstszym objawem jest zapalenie spojówek i apatia, czasem żółtozielona biegunka. U ptaków dorosłych zwykle przechodzi bezobjawowo. Leczenie jest trudne i długotrwałe, przy zastosowaniu antybiotyków.

Gruźlica wywoływana jest przez prątki gruźlicy ptasiej (Mycobacterium tuberculosis avium), a ptaki mogą się zarazić od innych chorych ptaków, ludzi lub spożywając skażony pokarm (skorupki i jaja kurze). Szczególnie narażone na zarażenie są ptaki utrzymywane w złych, niehigienicznych warunkach i niedożywione. W początkowym stadium choroby nie występują żądne objawy, w miarę jej postępu ptaki stają się apatyczne, mają coraz mniejszy apetyt, chudną i mają nastroszone pióra. Czasem występują obrzęki stawów i powiększenie wątroby. Jest to choroba dla ptaków nieuleczalna, jednak u ptaków nie wykazujących objawów choroby można stłumić objawy poprzez polepszenie warunków bytowania i przeniesienie do nowych klatek. Po wystąpieniu choroby klatki i ich otoczenie należy odkazić.