W tej części tematu choroby kanarków, pragnę przybliżyć przyczyny i objawy takich chorób jak Choroby oczu, Choroba piórek, Chrypka, Drożdżyca, Epilepsja, Giardioza, Grzybica, Heksamitoza oraz Hiperkeratoza.

Choroby oczu

Infekcje i stany zapalne oczu wymagają naszej natychmiastowej interwencji, gdyż ze względu na budowę anatomiczną czaszki kanarka istnieje niebezpieczeństwo zapalenia mózgu i śmierci ptaka.

Przyczyny choroby:
•    uderzenie,
•    zadrapanie,
•    dziobnięcie przez innego ptaka,
•    infekcja wirusowa lub bakteryjna,
•    przeciągi,
•    dym tytoniowy,
•    zapylenie powietrza,
•    pocieranie głowy o brudne żerdki lub pręty klatki,
•    kontakt ze środkiem chemicznym.

Objawy kliniczne choroby:
•    wrażliwość na światło (ptak przebywa w ciemnym kacie klatki),
•    na kantarku ptaka pojawiają się łzy,
•    sklejone powieki,
•    w okolicach oka widać ropę.,

Leczenie:
•    oko przemywamy wielokrotnie watą nawilżoną wodą gulardową, wyciągiem z rumianku (herbaty) lub roztworem kwasu bornego.
•    zastosowanie antybiotyku (przy infekcjach wirusowych lub bakteryjnych),
•    konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie kropli do oczu).

Choroba piórek

Przyczyny choroby:
•    uwarunkowania genetyczne,
•    błędy żywieniowe,
•    długotrwały stres.
•    t.z. cysty piórowe, które tworzą się u ptaków kojarzonych w zbyt dużym pokrewieństwie rodzinnym.

Objawy kliniczne choroby:
•    wypadanie piórek,
•    pióra słabe, matowe,
•    niektóre miejsca nieopierzone,
•    możliwa utrata zdolności do lotu,
•    otyłość.

Leczenie:
•    przenieść ptaka do innej klatki (w ostateczności można zdezynfekować klatkę*)
•    miejsce w którym stoi klatka wysmarować spirytusem lub denaturatem,
•    chorego ptaka smarować roztworem olejku anyżowego ze spirytusem, olejem jadalnym lub gliceryną z dodatkiem kilku kropel spirytusu (chorego ptaka smarujemy w pierwszym tygodniu co drugi dzień, następnie tak długo, aż ukaże się nowe upierzenie)
•    co tydzień przenosimy ptaka do nowej (lub zdezynfekowanej) klatki,
•    zabezpieczamy ptaka przed przeciągami,
•    ptak powinien mieć możliwość kąpieli; jeżeli ptak nie chce się kąpać codziennie robimy mu prysznic (za pomocą spryskiwacza) ciepłą wodą,
•    w pomieszczeniu utrzymujemy większą wilgotność powietrza,
•    do wody dodajemy witaminy,
•    pożywienie bogate w witaminy, sole mineralne i białko (idealnym daniem jest jajko ugotowane na twardo posiekane i zmieszane z rozkruszonymi herbatnikami, pokrojonymi owocami i zieleniną),
•    ptak powinien mieć ciągły dostęp do sepii, mielonych skorupek z gotowanych jaj i piasku rzecznego.
•    Dezynfekcję klatki dokonujemy za pomocą spirytusu, denaturatu, nafty, benzyny, benzolu, wody utlenionej, roztworu sody (4%), chloraminy, krezolu lub formaliny (3 łyżki stołowe na 1 litr wody). Do tego celu można również użyć środki chemiczne Savo lub Virkon S. Klatkę taką należy również wyparzyć wrzątkiem lub wygotować można również wydezynfekować klatkę w nagrzanym do 100 stopni piekarniku.. Dezynfekcję klatki należy przeprowadzić na dwa tygodnie przed umieszczeniem w niej ptaka. Zdezynfekować należy także żerdki (choć lepiej je spalić i zastąpić nowymi), basenik i pojemniki na wodę i jedzenie.

Chrypka

Przyczyny choroby:
•    przeziębienie,
•    przeciągi.

Objawy kliniczne choroby:
•    zachrypnięty śpiew lub jego brak,
•    ciężki oddech,
•    charczenie.

Leczenie:
•    zaciemnienie klatki, aby mniej śpiewał,
•    podawać kanarkowi cienkie plastry słoniny, słodkie owoce i miód pszczeli,
•    podanie jabłka,
•    zamiast wody podawać rumianek słodzony miodem,
•    klatkę przenieść w cieplejsze miejsce.
•    Podawanie przez pięć dni wieczorem preparatu o nazwie Systamex (można go nabyć u weterynarza)

Chrypka chroniczna jest nieuleczalna.

Drożdżyca

Drożdżyca może dotyczyć tylko wola albo jelit. Drożdżyca dotyczy szczególnie młodych ptaków. Z przyczyn genetycznych najbardziej podatne na tę chorobę są ptaki białe oraz osobniki z niedoborami witaminy A. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie drożdżycy, gdyż podanie antybiotyków powoduje nasilenie się jej objawów.

Przyczyny choroby:
•    grzyby z rodzaju Candida, które często występują w przewodzie pokarmowym klinicznie zdrowych ptaków,
•    powikłanie po długotrwałym przyjmowaniu antybiotyku,
•    niedobory witaminy A.

Objawy kliniczne choroby:
•    utrata apetytu,
•    osowiałość,
•    trudności oddechowe,
•    nadmiernie wypełnione wole (drożdżyca wola),
•    wymioty (drożdżyca wola),
•    szarobiałe złogi gardzieli i pogrubienie błony śluzowej (drożdżyca wola),
•    biegunka (drożdżyca jelit),
•    występująca sporadycznie miejscowa utrata piór,
•    wysięki,
•    czasami mogą występować zgrubienia skóry.

Leczenie:
•    izolacja ptaka,
•    podawanie preparatów witaminy A,
•    konsultacja weterynaryjna (konieczne podanie antybiotyku).

Epilepsja (konwulsje)

Przyczyny choroby:
•    silne wystraszenie się ptaka,
•    przeciągi,
•    wysoka temperatura w otoczeniu ptaka (np. klatka znajdująca się przy kominku lub kaloryferach),
•    cienkie żerdki w klatce,
•    okrągła klatka,
•    ekstaza wywołana śpiewem.

Objawy kliniczne choroby:
•    ptaszek nagle spada z żerdki i dostaje drgawek (konwulsji), które po pewnym czasie przechodzą, ale ptak jeszcze przez pewien czas siedzi na dnie klatki.

Leczenie:
•    w czasie ataku należy ptaka zrosić wodą i pod żadnym pozorem nie można ptaka chwytać do ręki,
•    jeżeli ptak znajduje się w okrągłej klatce, należy do przenieść do innej,
•    klatkę umieścić w chłodniejszym miejscu, pozbawionym przeciągów,
•    jeżeli ptak dużo śpiewa, należy zaciemnić klatkę

Giardioza

Giardia - pasożytnicze wiciowce żyjące w przewodzie pokarmowym (ptaków, innych zwierząt i ludzi). U kanarków giardioza występuje niezwykle rzadko. Na giardiozę narażone są szczególnie młode ptaki. Po przejściu tej choroby ptaki nie zyskują wystarczającej odporności na ponowne zarażenie.

Przyczyny choroby:
•    inwazja Giardia psittaci,
•    efekt uboczny chlamydiozy,
•    efekt uboczny innych chorób przewodu pokarmowego.

Objawy kliniczne choroby:
•    bardzo uporczywa biegunka (brudząca kończyny, ogon i pióra w okolicy kloaki),
•    wodniste odchody w kolorze żółtawym do zielonego,
•    pogarszająca się kondycja ptaka,
•    przekrwiony brzuszek,
•    apatia,
•    dziobanie piór aż do krwawień i okaleczeń,
•    kulawizna.

Choroba powoduje odwodnienie, rozszerzenie żołądka i przekrwienie jelit.

Leczenie:
•    izolacja ptaka,
•    pojenie ptaka,
•    podawanie metronidazolu bezpośrednio do dzioba i w wodzie do picia,
•    konsultacja weterynaryjna

Gruźlica Gruźlica u kanarków jest chorobą nieuleczalną (na powierzchni wątroby powstają białe guzki, w efekcie czego następuje pęknięcie tego organu).

Przyczyny choroby:
•    zakażenie prątkiem gruźlicy Mycobacterium avium. Zakażenie następuje przez przewód pokarmowy (spożycie odchodów chorych ptaków lub skorupek surowych jaj) lub układ oddechowy (kontakt z chorym człowiekiem).
•    brak słońca i świeżego powietrza.

Objawy kliniczne choroby:
•    chudnięcie i brak apetytu,
•    w zaawansowanym stadium ptak nic nie je,
•    nastroszone piórka,
•    apatia, ptak mało porusza się,
•    obrzęki nóg w stawach,
•    opuszczone skrzydła,
•    domieszka krwi w odchodach.

Leczenie:
•    izolacja ptaka,
•    konsultacja weterynaryjna.

Jeżeli ptak padnie należy przekazać go właściwej placówce weterynaryjnej, która stwierdzi przyczynę śmierci. Jeżeli będzie to gruźlica należy powiadomić odpowiednie służby epidemiologiczne (w Polsce Stację Sanitarno-Epidemiologiczną).

Grzybica (zarażenie grzybem, mykoza)

Grzybica wywoływana jest przez zarodki pleśni. Toksyny pleśni uszkadzają system odpornościowy, wątrobę i nerki. Grzybica bywa przyczyną innych zachorowań (mykoplazmozy, megabakteriozy i trychomoniazy). Najbardziej zagrożone grzybicą są młode i słabe ptaki. Grzybica nie jest zaraźliwa.

Przyczyny choroby:
•    stęchły, nieświeży pokarm (najczęściej stęchły rzepik lub zepsuta mieszanka jajeczna),
•    zanieczyszczone podłoże klatki lub podściółka gniazda,
•    wdychanie zarodników pleśni. Zarodniki pleśni są niewidoczne.

Objawy kliniczne choroby:
•    obniżona aktywność,
•    zwiększone pragnienie,
•    ptak nie może jeść nasion i szuka miękkiego pokarmu (w zaawansowanym stadium choroby ptak odrzuca nawet miękki pokarm),
•    jama ustna i język ptaka zaatakowane są przez grzyb i opuchnięte,
•    trudności w oddychaniu,
•    wymioty,
•    powolne opróżnianie wola,
•    wodnisty, ciemnozielony i lśniący kał,
•    szybka utrata wagi,
•    jeżeli samica jest w okresie lęgów to znosi jaja z miękkimi skorupkami,
•    u młodych piskląt rozjechanie się kończyn w biodrach,
•    masowe zgony piskląt.

Leczenie:
•    smarowanie języka i gardło roztworem nadmanganianu potasu,
•    do picia podajemy przegotowaną wodę z rozpuszczoną w niej tabletką penicyliny (w szklance przegotowanej letniej wody rozpuszcza się 1 tabletkę penicyliny),
•    usunięcie źródła pleśni i dezynfekcja klatki*,
•    utrzymanie wilgotności powietrza na poziomie najwyżej 65%,
•    z pokarmu eliminujemy mieszankę jajeczną i preparaty zawierające witaminę B.

Dezynfekcję klatki dokonujemy za pomocą spirytusu, denaturatu, nafty, benzyny, benzolu, wody utlenionej, roztworu sody (4%), chloraminy, krezolu lub formaliny (3 łyżki stołowe na 1 litr wody). Do tego celu można również użyć środki chemiczne Savo lub Virkon S. Klatkę taką należy również wyparzyć wrzątkiem lub wygotować mozna również wydezynfekować klatkę w nagrzanym do 100 stopni piekarniku. Dezynfekcję klatki należy przeprowadzić na dwa tygodnie przed umieszczeniem w niej ptaka. Zdezynfekować należy także żerdki (choć lepiej je spalić i zastąpić nowymi), basenik i pojemniki na wodę i jedzenie.

Dotychczas nie opracowano skutecznego sposobu leczenia grzybicy u kanarków, zwłaszcza jej zaawansowanej postaci. Kiedy grzyb przenosi się z jamy ustnej do przewodu pokarmowego (żołądek i jelita) następuje śmierć ptaka. Jeżeli uda nam się wyleczyć kanarka, to najczęściej będzie on upośledzony.

Heksamitoza

Hexamita - pasożyty występujące głównie w przewodzie pokarmowym ptaków. Hexamita podobne są do giardii.

Przyczyny choroby:
•    inwazja hexamiti

Objawy kliniczne choroby:
•    obfita biegunka,
•    odchody jasnozielone o wstrętnym zapachu. W mokrym kale chorych ptaków pod mikroskopem widać szybko poruszające się pasożyty.

Leczenie:
•    podanie ronizadolu,
•    konsultacja weterynaryjna.

Hiperkeratoza (rogowacenie)

Przyczyny choroby:
•    uwarunkowania dziedziczne,
•    niedobory witaminy A,
•    brak możliwości ścierania naskórka w klatce.

Objawy kliniczne choroby:
•    grube, brązowawe, zrogowaciałe warstwy naskórka na nogach i palcach,
•    spuchnięte nogi,
•    jeżeli ptak jest zaobrączkowany czasem obrączka staje się za ciasna.

Leczenie:
•    usunięcie warstw rogowych u weterynarza,
•    usunięcie obrączki jeżeli uciska nogę ptaka (obrączkę przecina się specjalnymi nożycami),
•    umieszczenie w klatce chropowatych żerdzi z naturalnego drewna,
•    podawanie pokarmu bogatego w witaminę A (sałata, mniszek, szpinak, jarmuż).