Czerniaki (melanoma) są grupą nowotworów powstających w wyniku niekontrolowanego rozwoju komórek barwnikowych skóry – melanocytów. Występują u wszystkich psów niezależnie od wieku, płci i rasy. Predysponowane są starsze samce o ciemnej pigmentacji skóry i błon śluzowych. Najczęściej spotykanym u psów czerniakiem jest czerniak jamy ustnej. Występują również czerniaki oczu i powiek oraz skóry.

Czym jest czerniak?

Czerniak jest nowotworem łagodnym lub złośliwym. Powstaje z komórek barwnikowych skóry, które zaczynają dzielić się w niekontrolowany sposób prowadząc do powstania dużych, szybko rosnących zmian o nieregularnym kształcie i nierównej, często owrzodzonej powierzchni. Melanoma najczęściej pojawia się w jamie ustnej na dziąsłach, wargach i podniebieniu, a także na gałce ocznej, powiekach i skórze głowy, grzbietu i moszny. Czerniaki u psów stanowią około 40% nowotworów jamy ustnej, około 9% nowotworów skóry i mniej więcej tyle samo procent nowotworów oczu i powiek. Czerniaki złośliwe są guzami o wysokim stopniu agresywności, dającymi przerzuty nawet do odległych narządów.

Czym grozi wystąpienie czerniaka u psa?

W zależności od stopnia złośliwości nowotworu rokowanie jest mniej lub bardziej pomyślne. W przypadku guzów zlokalizowanych w jamie ustnej oraz na granicy skóry i błon śluzowych często dochodzi do przerzutów i zazwyczaj leczenie nie przynosi rezultatów. Zmiany występujące w skórze oraz na powierzchni gałki ocznej są zwykle łagodne i szybkie ich usunięcie kończy się najczęściej wyleczeniem.

Jak leczy się czerniaka?

Podstawą leczenie czerniaka jest chirurgiczne usunięcie zmian. Pomyślny efekt leczenia operacyjnego jest możliwy tylko w przypadku usunięcie całej zmiany wraz z marginesem zdrowej tkanki. Niestety w momencie rozpoznania często występują już przerzuty, co czyni usunięcie nowotworu bezcelowym. W przypadku podejrzenia czerniaka należy wykonać zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej, aby wykluczyć występowanie przerzutów. Usunięte tkanki należy poddać badaniu histopatologicznemu celem ustalenia stopnia złośliwości. Pomaga to w określeniu rokowania i podjęciu decyzji odnośnie dalszego leczenia. Czerniaki są nowotworami opornymi na chemioterapię i radioterapię.

Jak zapobiegać występowaniu czerniaków?

W przeciwieństwie do ludzi, u psów melanoma nie jest związana z ekspozycją na promieniowanie UV. Profilaktyka ogranicza się do obserwacji psa pod kątem pojawiania się zmian w miejscach typowego występowania nowotworu. Szczególnie dotyczy to psów predysponowanych, czyli starszych samców ras dziedzicznie obciążonych skłonnością do zachorowań na czerniaka. Za rasy takie uważa się teriery szkockie, airedale teriery, springer spaniele, cocker spaniele, boston teriery, boksery, mopsy, golden rerivery, teriery walijskie oraz dobermany. Wszelkie pojawiające się guzki i nierówności skóry powinny zostać skonsultowane z lekarzem weterynarii, wycięte i zbadane histopatologicznie. Należy przy tym pamiętać że obraz zmiany czerniakowej u psa często różni się od tej u człowieka. Często zdarzają się czerniaki niepigmentowane, które nie kojarzą się właścicielowi psa z czymś potencjalnie groźnym. Z tego powodu nie należy lekceważyć żadnych zmian na skórze i śluzówkach zwierzęcia, ani zwlekać z wizytą u weterynarza. Tylko szybkie usunięcie złośliwej postaci guza daje szansę na skuteczne leczenie.