Loty konkursowe dorosłych gołębi pocztowych w Polsce są organizowane od maja do sierpnia w dni poprzedzające niedziele, z kolei dla młodych gołębi, czyli z lęgów bieżącego roku kalendarzowego na przełomie sierpnia i września.

Gołębie młode z reguły na pierwszy lot konkursowy wysyła się na odległość nieprzekraczającą 100 km. Kolejne loty organizuje się już z dalszych odległości. Gołębie starsze wysyła się na odległość dochodzącą nieraz nawet do 2000 km. Loty konkursowe to swoista kontrola genetycznie wyznaczonej dzielności lotowej gołębia odchowanego w określonych warunkach, a więc pozostającego pod wpływem wielu czynników pozagenetycznych. Wyniki lotów konkursowych pozwalają na dość dokładne określenie wartości genetycznej gołębia w zakresie jego orientacji w przestrzeni powietrznej, a także właściwości psychicznych - dążenia do gołębnika - i stanowią bardzo ważne kryterium selekcji.

Gołębie młode kwalifikuje się do lotu konkursowego na podstawie rodowodu, pokroju i kondycji. Po powrocie do gołębnika hodowca może przeprowadzić selekcję wstępną kwalifikującą ptaka do kolejnego lotu konkursowego. Takie postępowanie nazywane jest selekcją wielostopniową, gdyż ostateczna decyzja - zatrzymać do reprodukcji czy wybrakować - zapada po przeanalizowaniu wyników kilku lotów, a nie jednego czy dwóch. Wyniki kilku lotów pozwalają na dokładniejszą ocenę dzielności lotowej gołębia, jej wartości genetycznej wyznaczonej genotypem ptaka.

Gołębie starsze kwalifikuje się na loty konkursowe na podstawie ich poprzednich lotów, zarówno zakończonych zwycięstwem, jak i powrotem z opóźnieniem.\

Hodowcy kierują się poza tymi dodatkowymi kryteriami, które stanowią podstawę prognozowania, przewidywania udanego lotu. Do dodatkowych kryteriów zalicza się m.in.: zachowanie się gołębia w gołębniku, stopień wytrenowania mięśni stan upierzenia, fazę rozrodu.

Z doświadczenia wielu hodowców wynika, że ptaki o spokojnym temperamencie, ale bacznie obserwujące otoczenie, są lepszymi lotnikami. Toteż chętniej typują je na loty konkursowe. Mniejsze szanse na udany lot mają ptaki nerwowe lub chore.

Hodowcy oceniają wytrenowanie mięśni stosując „palpację” - lekkie naciskanie opuszkami palców na mięśnie piersiowe . W ten sposób odróżniają kondycję lotową ptaka od opasowej, spowodowanej odłożeniem się tkanki tłuszczowej. W dotyku mięśnie wytrenowane robią wrażenie luźnych.

Gołąb w kondycji lotowej - zdaniem wielu hodowców - ma różową barwę skóry po obu stronach mostka. Żółta barwa skóry świadczy o odłożonej tkance tłuszczowej, o zapasieniu ptaka, niebiesko granatowa zaś o zmęczeniu mięśni, np. po odbytym, ciężkim locie konkursowym.

Stan upierzenia zależy od terminu łączenia partnerów płciowych w pary. Termin ten powinien być tak zsynchronizowany w czasie, aby ogólne pierzenie się gołębi nie nastąpiło przed zakończeniem lotów. Z reguły gołębie są w kondycji lotowej wtedy, gdy zrzucają lotki pierwszego rzędu, od drugiej do czwartej. Pierzenie się gołębi jest skorelowane z okresem reprodukcyjnym ( kolejne lęgi przyśpieszają pierzenie) oraz z obraną metodą lotowania; gołębie niemające partnerów płciowych oraz gołębie - wdowce pierzą się wolniej. Z chwilą nastąpienia generalnego pierzenia się na całym tułowiu gołębie tracą formę lotową. Młódki wyklute na wiosnę są - podczas lotowania we wrześniu - w stadium pierzenia się. Toteż, jeśli brakuje im wielu lotek pierwszego rzędu ( np. po 3 w każdym skrzydle) i głowa nie jest jeszcze pokryta nowymi piórami, mają one trudności w pokonywaniu dystansu dzielącego je od gołębnika.

Oczy są odzwierciedleniem stanu zdrowia, a także psychiki gołębia. Jeśli wykazują one zainteresowanie otoczeniem, żywo reagują na sygnały czy zjawiska, to znaczy, że gołąb jest zdrowy. Natomiast oczy o wyrazie ,,zgaszonym'' i zobojętniałym na otoczenie świadczą o złym stanie fizycznym ptaka.

Ważne jest wystąpienie zespołu cech behawioralnych identycznych ze stwierdzonymi przed poprzednim wysłaniem gołębia na udany lot. Hodowca typując te same gołębie na kolejne loty przez wiele lat pamięta zachowanie się każdego z nich przed poprzednim lotem. Dotyczy to zarówno zachowania się gołębi zwycięskich, jak też tych, które wróciły po zakończeniu konkursu. Jeżeli gołąb wykazuje zachowanie identyczne z poprzedzającym zwycięski lot, to hodowca go typuje. Jeśli zaś zachowuje się tak, jak przed lotem nieudanym, to pozostawia go w gołębniku i stara się znaleźć przyczynę niepożądanego zachowania. Są to z reguły indywidualne cechy gołębi, znane tylko ich hodowcy. Niekiedy hodowca nie potrafi sprecyzować, na podstawie, czego sądzi, że dany ptak odniesie zwycięstwo albo przynajmniej wróci przed zakończeniem konkursu.

Z fazą rozrodu ściśle wiążą się metody lotowania , np. wdowieństwa , półwdowieństwa i inne. Hodowcy opracowujący metody lotowania ulegli w pewnym stopniu wpływowi antropomorfizmu; utożsamiają oni zachowanie gołębia z zachowaniem człowieka w konkretnej sytuacji. Gołąb uwolniony z kabiny transportowej przeżywa jeszcze większy stres niż podczas kilku czy kilkunastu godzin jazdy w zamknięciu. W tym czasie, bowiem zdążył już w określonym stopniu się zaadoptować.

Po uwolnieniu gołąb odruchowo poszukuje kierunku prowadzącego do gołębnika. Impulsem do powracania nie jest tęsknota za partnerem czy pisklętami pozostawionymi w gnieździe. Dowodem na to jest np. to, że partnerzy płciowi ( para) bardzo często powracają do gołębnika indywidualnie - jeden z nich przylatuje wcześniej, a drugi później, chociaż obaj zostali uwolnieni w tym samym czasie. Innym przykładem może być szybszy powrót ptaków niewysiadujących jaj i niekarmiących piskląt niż ptaków, których partnerzy są zajęci wysiadywaniem jaj czy karmieniem młodych. Gołąb kontynuuje lot raczej na zasadzie odruchów bezwarunkowych i warunkowych. Odczuwa on potrzebę dania zmiany partnerowi w wysiadywaniu jaj lub nakarmienia młodych, ponieważ od ostatniego karmienia upłynęło wiele czasu, a w wolu jest pokarm pobrany w czasie transportu. Również po przerwaniu lotu w celu żerowania na polu lub napicia się wody, do mózgowia gołębia dochodzą drogą hormonalną impulsy skłaniające go do poderwania się do lotu i spełnienia swoich powinności fizjologicznych w gołębniku. Na podstawie tych przesłanek opracowano wiele metod lotowania gołębi pocztowych.