Agresja zwierząt jest czynnikiem adaptacyjnym umożliwiającym obronę siebie samego, otoczenia, pożywienia. Powodowana może być przez wiele czynników, aczkolwiek praktycznie zawsze związana jest z zagrożeniem poczucia bezpieczeństwa.

Na poziom zachowań agresywnych mają też niewątpliwie wpływ hormony (testosteron) czy spadek poziomu serotoniny we krwi. W przypadku zwierząt należy podzielić dodatkowo pojęcie agresji od agresywności. Zatem agresją nazywać będziemy groźbę lub próbę naruszenia bezpieczeństwa czy wolności innego osobnika, natomiast agresywnością stan, charakteryzujący się zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia agresji.

Typy agresji

Najogólniej wyróżniamy agresję łowiecką, ze strachu, w zabawie, przeniesioną, wywołaną łaskotaniem, z braku socjalizacji, wywołana bólem, matczyną, terytorialną, wewnątrzgatunkową i idiopatyczną.

Agresja terytorialna

Koty są zwierzętami terytorialnymi. Oznaczają swój teren za pomocą: odchodów, moczu, ocierania pyszczkiem o meble, przedmioty, drapaniem. Dlatego niejednokrotnie pojawia się problem agresywnych zachowań po wprowadzeniu nowych zwierząt, kotów, psów do domu. Nie ma znaczenia czy posiadamy kocura czy kotkę – ataki na nowe zwierzę mogą być tak samo silne A jeśli dodatkowo „nowy” wkracza na oznaczony teren, musi skończyć się walką. Jeśli natomiast walka będzie związana z ustanowieniem hierarchii, kot sam będzie poszukiwał „nowego”.

Agresja wewnątrzgatunkowa

Agresja wewnątrzgatunkowa najczęściej dotyczy samców w wieku 2-4 lat. Najczęściej związana jest zachowaniami seksualnymi, walką o partnerkę oraz ustalaniem hierarchii wśród innych osobników.

Agresja matczyna

Z kolei z samicami związana jest agresja matczyna, pojawiająca się najczęściej w okresie okołoporodowym. Polega ona na atakowaniu osobników obcych w obronie kociąt i gniazda. Ataki te można przewidzieć, gdyż samica często ostrzega kładąc uszy po sobie, głośno prychając i miaucząc. Jeśli zagrożenie nie mija, atakuje. Zdarza się, że zostaje zaatakowany właściciel. Ten rodzaj agresji mija wraz ze wzrostem kociąt.

Agresja ze strachu

Agresja wywołaną strachem łatwo rozpoznać, gdyż kot wówczas wygina ciało w łuk, stroszy włosy, broni się ucieczką. W sytuacji, gdy kot jest „zagoniony” w kąt, z którego nie ma jak uciec wtedy warczy, prycha, próbuje atakować przeciwnika łapami, przewraca się na plecy nie w pozycję uległą, ale obronną. Jeśli to nie pomaga, ostatecznie rzuca się na przeciwnika przednimi pazurami i gryzie. Właściwie każdy kot, nawet ten najbardziej spokojny, zaatakuje ze strachu.

Agresja z bólu

Agresja wywołana bólem, często powodowanym chorobą, długotrwałym nieefektywnym leczeniem, może wywołać podobne objawy, jak w przypadku agresji ze strachu.

Agresja w zabawie

Agresja w zabawie dotyczy głównie młodych osobników. Kocięta odkarmiane butelką, nie mające kontaktu z matką i innymi kociętami, mają najczęściej problem z okazaniem emocji w zabawie. Zdarza się ze gryzą mocniej, niż należy. Zadaniem opiekuna jest nauczenie kota odpowiednich reakcji podczas zabawy.

Agresja z braku socjalizacji

Z kolei brak kontaktu z człowiekiem przed ukończeniem 3 miesiąca życia, rodzi agresję z braku dostatecznej socjalizacji. Koty takie należy uczyć dotyku, głaskania. Czasem jest to proces długotrwały. Początkowo raz dziennie przez 5 minut głaskamy kota, drapiemy za uchem, pod brodą. Po tygodniu wydłużamy czas. Należy też kota przyzwyczajać do ludzkiej twarzy poprzez przykładanie kota do niej tak, aby nie drapał.

Agresja łowiecka

Agresja łowiecka wynika bezpośrednio z naturalnych zachowań zwierząt gwarantujących im przetrwanie na wolności. Stan ten staje się patologiczny, gdy nie dajemy kotu możliwość spełnienia instynktów. Należy zapewnić kotu odpowiednią ilość zabawy, bodźców typu myszki, piłeczki, wędki, którymi mogą się bawić, na które mogą polować. Należy zadbać, aby kot się nie nudził. W przeciwnym razie obiektem łowów będą ruszające się firanki, nogawki spodni czy też palce stóp śpiącego właściciela.

Agresja wywołana łaskotaniem

Pomimo, iż większość kotów lubi głaskanie, drapanie, to istnieją miejsca, w których nie chcą być dotykane, np. brzuch. Najlepszym w tym wypadku jest obserwowanie kota w czasie pieszczot. Jeśli leży spokojnie to głaszczemy. Jednak jeśli staje się nerwowy, wierci się, kładzie uszy po sobie, nerwowo porusza ogonem, ustawia się bokiem, należy przerwać czynność. W przeciwnym razie możemy być pewni błyskawicznego ataku. To jest zachowanie normalne. Jednak patologią jest, gdy kot prowokuje pieszczoty, żeby tylko zaatakować. Przyczyny takiego zachowania mogą być różne – niemiłe doświadczenia, brak możliwości wyładowania na zabawkach czy w czasie zabawy.

Agresja przeniesiona

Z agresją przeniesioną mamy do czynienia, jeśli kot jest stymulowany przez czynniki zewnętrze nie mogąc ich osiągnąć (ptaki latające za oknem). Wówczas może atakować właścicieli lub inne zwierzęta. Najlepszym rozwiązaniem jest odwrócenie uwagi od obiektów nieosiągalnych i zaproponowanie odpowiedniej alternatywy.

Podsumowanie

Przyczyn agresji u kotów może być wiele. Również sposoby leczenia i przeciwdziałania są różne (badania, obserwacja, leki, desensytyzacja-ciągłe nastawienie na bodziec). Behawioryści proponują wiele rozwiązań, poprzedzonych obserwacją i rozmową z właścicielem, dlatego w przypadku wystąpienia poważnych problemów, warto się do nich zwrócić. Jednak to, co opiekun może zrobić, aby uniknąć zachowań niepożądanych u pupila, to nabywając kota powinien poznać jego naturę, być przygotowanym na jego indywidualizm, powinien poznać mowę ciała kota i przede wszystkim konsekwentnie pamiętać o tym, że kot to nie pies i macha ogonem nie z radości, a z poirytowania.